Wat heeft de manager van zelfsturing nog wel en niet (meer) te doen in een zelfsturende organisatie? Wat hebben medewerkers in teamverband anders te doen dan voorheen? Een handreiking bij de ontwikkeling van zelfsturing.

Snap de essentie van de verandering
De verandering van old school management en samenwerken, naar zelfsturing in de organisatie, is in essentie het loslaten van de aansturing, begeleiding en controle door leiders bij taakuitvoering. De management- en leiderschapstaken rouleren tussen de teamleden. Leiden en volgen wisselen elkaar in het team af en leiders gaan volgen en volgers worden leidend. Dit vraagt om een mindshift.

Mindshift
Om van de bekende hiërarchische, verticale samenwerkingsrelatie te komen naar een gelijkwaardige horizontale samenwerking in de hiërarchie, is een mindshift nodig van alle betrokkenen. Het vraagt niet alleen de vaste functies en posities van manager, teamleider en medewerker los te laten. Het vraagt daarnaast ook een groot persoonlijk inzicht in de eigen ontwikkeling naar gelijkwaardig communicatiegedrag, gecombineerd met kennis van teamwork en leiderschap- en managementtaken. Lees over gelijkwaardig gedrag in de hiërarchie meer in het artikel De waarde van waardering.

De nieuwe managementtaak bij zelfsturing
Wat de manager in de zelfsturing te doen heeft is bekend: loslaten van controle, beheersing en begeleiding. Overigens best lastig zoals u kunt lezen in  7 mislukkingsfactoren voor succesvol organiseren met zelfsturing! Daar komt een nieuwe taak voor in de plaats, namelijk het faciliteren van de taakuitvoering. Dat doe je door:

• Structuur te bieden: het bestaansrecht en de bedoeling van de organisatie en de teams als ijkpunt nemen voor de taken, acties en de organisatiestructuur die dienend en veranderend is aan de uitvoering van het werk.
• Kaders bieden: voor taakuitvoering. Werken vanuit resultaatverwachting middels heldere doelen, tijd- en budgetafspraken en terugkoppeling daarover.
• Keuze in management- en leiderschapstaken: welke wel en (nog) niet in het team beleggen.
• Ruimte maken voor ontwikkeling: niet in een keer in het diepe gooien maar de individuele en teamvermogens in de zelfsturing vanaf het begin van de teaminstallatie ontwikkelen in een leertraject. Ook de rol en het effect van het managementgedrag staan in dit licht ter bespreking. Bij een helder geformuleerd groeipad, kan teamcoaching effectief zijn.

Naast het oppakken van de nieuwe managementtaak, heeft de zelfsturende manager ook een andere plek in te nemen en ander gedrag te vertonen.

• De managementplek: ruggensteun zijn en verbinding en samenhang in taken uitdragen ipv voorop lopen, de weg wijzen en zeggen hoe het moet en hoort.
• De managementstijl: leiden door de vraag te stellen ‘hoe kan ik dienen’. Volg wat nodig is en faciliteer dit. Zo blijft de bedoeling en de realiteit centraal staan in het organiseren en voorkomt het de uitvoering van managementplannen die los staan van de werkelijkheid.

Dienend leiden doe je door:

• waardering uit te spreken voor ideeën, besluitvorming, eigenaarschap en zelfstandige probleemoplossing van de teams. Leg de verbinding tussen professionals binnen kaders, doelen en resultaat.
• vertrouwen te hebben in de potentiele ontwikkeling van vermogens op individueel en teamniveau. Stapsgewijze ontwikkeling naar zelfsturing en teamwork faciliteren.
• open en informatief contact te onderhouden voor wederzijdse informatie-uitwisseling. Stel daarbij vooral veel vragen in plaats van te vertellen wat je vindt en hoe het moet vanuit de eigen beleving.

3 valkuilen op de weg

1. Controle en beheersing toch (onbewust) vasthouden en daarmee dubbelzinnige boodschappen van vrijheid en controle uitdragen. Dat veroorzaakt onduidelijkheid.
2. Via informele en persoonlijke 1 op 1 relaties, aan informatie komen en niet taakgerichte verbindingen aangaan met als gevolg een verdeel en heerscultuur met een schaduw hiërarchie.
3. Eigen persoonlijke thema’s niet kennen en deze daardoor onbewust uitleven in het neerzetten van het eigen leiderschap en installeren in de organisatie.

Met de juiste plek, taak en stijl kan het managen van zelfsturing een succes worden. Veel succes op de weg!

Voor coaching, training, advies

Edith Lindhout
Leven en Werk

Verbetering van leiderschap, samenwerking en organisatiemanagement.

Voor medewerkers, teams, leidinggevenden en managers, directeuren en bestuurders.

www.edithlindhout.nl