Onlangs bezocht ik een team, waarin de teamleden al jarenlang een goede onderlinge band met elkaar hadden, behalve met de teamcoördinator. Het wederzijdse vertrouwen leek geheel verdwenen. Op de vraag wat er nodig was om de werkrelatie effectief te maken bleef het stil, niemand had enig idee. Ieder nam stelling en leek te wachten tot de ander zou vallen.
Soms heb je geluk!
Soms heb je geluk. Dan valt die ander inderdaad en kun je met een opgelucht, bevrijd en tevreden winnaarsgevoel verder. Zo had ik bijvoorbeeld zelf eens besloten mijn baan op te zeggen wegens grote ergernis aan mijn leidinggevende, toen ik precies voor het verzenden van mijn ontslagbrief het bericht ontving dat mijn leidinggevende zelf opstapte (niet om mij overigens). Wat een geluk! Andersom gebeurde ook, dat een leidinggevende in de startblokken stond om mij in een ontslagdossier te nagelen, toen ik zelf de voor de ander bevrijdende tekst mailde: ‘ik vertrek’.
Het toeval helpt het oerbrein een handje
Wachten tot er iemand valt, in de overtuiging dat de volhouder wint, levert dus soms best iets op. Het kan alleen wel lang duren en intussen ben je meestal niet heel blij. Zou er een andere mogelijkheid zijn dan de drie variaties die het oerbrein ons ingeeft, tijdens een patstelling in de samenwerking:
- 1. ‘De groeten, ik ben weg en/of ik meld me ziek’ – dit meestal in de hoop op groener gras elders (vluchten),
- 2. ‘Kom maar op, ik zorg ervoor dat jij vertrekt of verdwijnt – zeker niet perse naar groener gras’ (vechten),
- 3. ‘Laat maar zitten, ik doe gewoon alsof we niet bestaan’ – groen gras bestaat toch niet (bevriezen).
Is er wellicht een constructievere manier te bedenken dan te wachten op het toeval, een manier die recht doet aan jezelf, aan de ander, en niet in de laatste plaats aan het bestaansrecht van het team en de doelstellingen van de organisatie en de samenleving? We zijn toch immers geen koeien op zoek naar gras, maar creërende bewuste mensen op zoek naar duurzame harmonie, innerlijke vrede, geluk en gezondheid?
Over de eigen drempel heen
In de langdurige stilte, die ontstond na de vraag wat er nodig was voor vertrouwen en commitment, ontstond een woordeloze en onzichtbare beweging. Deze was uiteindelijk ook te horen doordat een teamlid plots opmerkte: ‘ik denk dat we over onze eigen drempel heen moeten stappen’.
Iedereen leek meteen te begrijpen wat er bedoeld werd en wat dat voor ieder van hen inhield. Ook die beweging voltrok zich in stilte. Alsof er weer verbinding ontstond, in de ruimte die de stilte bood. Als brak water dat weer gaat stromen, als het herstel van de connectie met internet. Als een doorbrekend besef dat er een hoger doel is dan het eigen strijdplan.
De drempel?
In dit specifieke geval begreep ik meteen dat ‘over de eigen drempel heen stappen’ betekende: precies het tegenovergestelde doen van wat je al die tijd deed, namelijk uit de loopgraven stappen in plaats van deze te versterken, tevoorschijn komen in plaats van je te verstoppen, naar buiten gaan in plaats van binnen te blijven en onaanraakbaar en onkwetsbaar te zijn voor anderen. De drempel als ‘stop-contact’.
Een eigen huis
Met de metafoor van een eigen huis indachtig is goed te zien wat het vraagt van mensen om over hun eigen drempel heen te stappen, de deur uit en de openbare door zon verlichte straat in. De veiligheid van het eigen huis te verlaten, en zichtbaar en kwetsbaar te zijn. Op de ander af te stappen, de straat over te steken, met het denkbeeldige gevaar onderweg geraakt te worden.
In 6 stappen over de drempel
Wat vraagt het van mensen om bij een patstelling in de samenwerking de eigen drempel over te stappen? In alle eenvoud best veel.
Bijgaand 6 stappen ter ondersteuning:
- 1. Sta achter jezelf en durf je te tonen. Wees de goede versie van jezelf in plaats van een fractie daarvan, geleid door angst en onzekerheid. Zet jezelf in het volle licht en neem jezelf serieus in wat je denkt, voelt, weet en doet.
- 2. Neem de volle verantwoordelijkheid voor je woorden, daden, effecten en resultaten op de situatie. Zeg dus niet dat het aan de ander of aan het systeem ligt. Zeg niet dat het niet jouw schuld is. Daarmee ontsla je jezelf van je verantwoordelijkheid en van je invloed. Wees aldus niet onschuldig.
- 3. Zie jezelf als onderdeel: hoe je denkt, voelt, kijkt en doet is niet hoe iedereen denkt, voelt, kijkt en doet. Zie de ander los van je eigen werkelijkheid, en bied deze net als jezelf ook ruimte en plek naast jou.
- 4. Hou oog voor het geheel waarin jij en de ander(en) opereren: de gezamenlijke taak en doel in de organisatie.
- 5. Laat de stilte spreken in plaats van jezelf, je ego, de doener die van alles wil en moet. Doe aldus precies het tegenovergestelde van wat je neigt te doen.
- 6. Hou de onderlinge verbindingen aan, ook als dat spannend, lastig, eng is. Zoek zo nodig een coach.
De straat oversteken
Mijn overbuurvrouw werd twee jaar geleden geheel onverwachts blind. Tijdens een bakkie vroeg ze me: ‘Weet je waar ik nou depressief van raak?’. Ik verwachtte een verhaal over het niet kunnen zien opgroeien van buur- en kleinkinderen, van niet kunnen reizen, over afhankelijkheid van haar man.Ze zei echter: ‘Wat er nu gebeurt met het milieu, dat vind ik pas erg’. Over je eigen drempel heen stappen – een mooier voorbeeld kan ik me niet wensen.
De voorbeelden liggen voor het oprapen in de eigen straat. Je moet er wel even voor uit huis.